Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC), mỗi năm trên thế giới có khoảng 9 đến 45 triệu trường hợp cúm và 61.000 trường hợp tử vong do biến chứng cúm. Tại Việt Nam, năm 2019 đã ghi nhận 408.907 trường hợp mắc cúm và 10 trường hợp tử vong do cúm.

Bài viết dưới đây sẽ cho chúng ta hiểu thêm về bệnh cúm và cách phòng ngừa bệnh hiệu quả.     

Bệnh cúm là gì?
Bệnh cúm (Influenza) là bệnh nhiễm trùng đường hô hấp do virus cúm gây ra, virus cúm đã gây nhiều vụ dịch lớn trên thế giới. Virus cúm có 3 nhóm chính là: A, B và C, trong đó virus cúm A và B hay gây bệnh trên người. Các chủng virus có thể gây thay đổi hàng năm. Bệnh có thể gây tử vong nếu có biến chứng viêm phổi, viêm não hay viêm cơ tim.
Các đại dịch cúm đã được ghi nhận từ năm 1580, và chúng đã xảy ra với tần suất ngày càng tăng trong các thế kỷ tiếp theo. Đại dịch cúm Tây Ban Nha năm 1918–1919 đã cướp đi sinh mạng của 40–50 triệu người trong vòng chưa đầy một năm, là một trong những trận đại dịch tàn khốc nhất trong lịch sử. 2009-2010: đại dịch cúm H1N1 xảy ra, lây lan đến hơn 70 quốc gia, và đến tất cả 50 tiểu bang của Mỹ.

Bệnh cúm có lây lan không?
Bệnh cúm là bệnh có khả năng lây nhiễm rất cao và lây truyền nhanh, có thể gây dịch và đại dịch. Bệnh được lây truyền bằng hắt hơi hoặc ho làm phát tán hàng nghìn giọt li ti tới vùng xung quanh, có thể bay xa tới 2 mét. Những giọt li ti này có thể đáp vào mũi hoặc miệng ở gần đó hoặc được hít vào phổi. Virus có thể tồn tại một vài giờ. Bởi vậy bạn có thể tiếp xúc với virus khi chạm vào một bề mặt như nắm cửa và sau đó chạm vào mắt, mũi, miệng của chính mình.

Biểu hiện của bệnh cúm như thế nào?
Biểu hiện lâm sàng của bệnh thường xuất hiện sau 2 ngày khi cơ thể tiếp xúc với virus gây bệnh.

•  Đau họng, sổ mũi, hắt hơi
• Sốt trên 38 độ C
• Cảm giác ớn lạnh
• Đau đầu, chóng mặt
• Mệt mỏi toàn thân, đau nhức cơ bắp
• Buồn nôn, tiêu chảy (hay gặp ở trẻ em)
• Sau khoảng 5 ngày, sốt và các triệu chứng khác sẽ biến mất nhưng ho và tình trạng mệt mỏi vẫn kéo dài. Tất cả các triệu chứng thường sẽ hết trong vòng 7-14 ngày

Khi nào cần gặp bác sĩ? Nhập viện?
Khi mắc cúm nếu có biểu hiện bất thường như: Sốt cao liên tục ≥ 39º C, không đáp ứng với thuốc hạ sốt, hoặc sốt kéo dài hơn 3 ngày, co giật hoặc li bì, mệt mỏi, ăn kém, nôn trớ nhiều, chân tay lạnh, khó thở, thở nhanh... cần tới ngay cơ sở y tế để được thăm khám và điều trị.
Đối với những người già, trẻ em hoặc bất cứ những người nào có hệ miễn dịch yếu, bệnh cúm có thể sẽ nặng hơn, thậm chí nguy hiểm đến tính mạng.
Khi người bệnh cảm thấy khó thở, tức ngực, mất ý thức, co giật, có dấu hiệu mất nước (như tiểu ít, không tiểu), cần đưa người bệnh đi cấp cứu ngay lập tức.

Xét nghiệm cúm vào thời điểm nào?
Chẩn đoán xác định bệnh cúm phải kết hợp với các triệu chứng lâm sàng và đặc điểm dịch tễ học. Đồng thời bác sĩ có thể lấy dịch ngoáy họng, mũi họng, dịch tiết hay rửa mũi họng để xét nghiệm nhanh phát hiện kháng nguyên, phản ứng chuỗi men RT-PCR, nuôi cấy virus, … khi nghi ngờ bệnh nhân bị cúm.

Cách điều trị bệnh cúm

• Hầu hết bệnh nhân cúm chỉ cần điều trị triệu chứng. Cơ thể sẽ loại trừ vi rút trong vài ngày. Kháng sinh không có tác dụng diệt virus.
• Thuốc kháng virus uống trước khi bị bệnh hay trong 2 ngày đầu của bệnh, những thuốc này có thể phòng được nhiễm bệnh hay giảm số ngày bị bệnh.
• Đối với các trường hợp cúm nặng, cần phải nhập viện, chăm sóc tăng cường và điều trị kháng sinh để đề phòng nhiễm khuẩn thứ phát và hỗ trợ hô hấp, dinh dưỡng.

Cách phòng ngừa hiệu quả bệnh cúm
Để phòng, chống bệnh cúm, mọi người cần thực hiện các biện pháp sau:

1. Vệ sinh cá nhân hàng ngày, thường xuyên rửa tay bằng xà phòng hoặc dung dịch sát khuẩn nhất là sau khi ho, hắt hơi, che mũi miệng bằng khăn khi hắt hơi. Súc miệng, nhỏ mũi bằng dung dịch nước muối sinh lý, đeo khẩu trang nơi đông người.
2. Đảm bảo sức khỏe cá nhân bằng cách: Ăn uống, nghỉ ngơi đầy đủ và tập thể dục thể thao hàng ngày. Đảm bảo an toàn thực phẩm.
3. Vệ sinh môi trường, thông thoáng nơi ở, nơi làm việc. Thường xuyên lau chùi bề mặt đồ dùng, vật dụng sinh hoạt bằng các hóa chất sát khuẩn thông thường.
4. Hạn chế tiếp xúc với người bệnh, gia cầm bệnh. Hạn chế tới những nơi tập trung đông người, khu vực đang có dịch cúm.
5. Khi có các biểu hiện cúm như: sốt, ho, đau ngực, khó thở cần đến ngay cơ sở y tế gần nhất để được tư vấn, khám, điều trị kịp thời.
6. Tiêm vắc xin cúm hàng năm là cách tốt nhất để tránh bị bệnh. Người bị cúm cần phải được cách ly và người chăm sóc phải đeo khẩu trang để phòng lây nhiễm.

Tài liệu tham khảo
1. BỆNH CÚM. (n.d.). BỆNH CÚM. https://vncdc.gov.vn/benh-cum-nd14502.html
2. Ali ST, Cowling BJ, Lau EHY, Fang VJ, Leung GM. Mitigation of Influenza B Epidemic with School Closures, Hong Kong, 2018. Emerg Infect Dis. 2018 Nov;24(11):2071-2073.
3. Nayak J, Hoy G, Gordon A. Influenza in Children. Cold Spring Harb Perspect Med. 2021 Jan 4;11(1)

  Bs.CKI Trần Quốc Thạch