Bệnh tay chân miệng hiện đang là một trong những bệnh truyền nhiễm phổ biến ở trẻ em, đặc biệt là trong các giai đoạn giao mùa. Vậy chúng ta cùng tìm hiểu về bệnh Tay chân miệng và cách phòng bệnh hiệu quả.

Bệnh Tay chân miệng là gì?

Bệnh Tay chân miệng (Hand Foot Mouth Disease – HFMD) là bệnh truyền nhiễm do virus đường ruột gây ra. Bệnh xảy ra quanh năm và gặp ở mọi lứa tuổi nhưng thường gặp ở trẻ dưới 5 tuổi. Tác nhân gây bệnh thường gặp là Coxsackie virus A6, A10, A16 và Enterovirus 71 (EV71). Biểu hiện chính là tổn thương da, niêm mạc dưới dạng phỏng nước ở các vị trí đặc biệt như niêm mạc miệng, lòng bàn tay, lòng bàn chân, mông, gối. Bệnh có thể gây nhiều biến chứng nguy hiểm như viêm não - màng não, viêm cơ tim, phù phổi cấp dẫn đến tử vong nếu không được phát hiện sớm và xử trí kịp thời. Các trường hợp biến chứng nặng thường do EV71.

Bệnh Tay chân miệng có lây không?

Bệnh tay chân miệng là bệnh có khả năng lây nhiễm rất cao, lây từ người sang người và lây truyền nhanh, dễ gây thành dịch. Bệnh lây chủ yếu qua đường tiêu hóa. Nguồn lây chính từ nước bọt, phỏng nước và phân của trẻ nhiễm bệnh.Các yếu tố sinh hoạt tập thể như trẻ đi học tại nhà trẻ, mẫu giáo, đến các nơi trẻ chơi tập trung là các yếu tố nguy cơ lây truyền bệnh, đặc biệt là trong các đợt bùng phát.

Biểu hiện Bệnh Tay chân miệng như thế nào?

• Giai đoạn ủ bệnh: 3-7 ngày.
• Giai đoạn khởi phát: từ 1 - 2 ngày với các triệu chứng như sốt nhẹ, mệt mỏi, đau họng, biếng ăn, tiêu chảy vài lần trong ngày.
• Giai đoạn toàn phát: có thể kéo dài 3 -10 ngày với các triệu chứng điển hình của bệnh:
  • Loét miệng: vết loét đỏ hay phỏng nước đường kính 2 - 3mm ở niêm mạc miệng, lợi, lưỡi, gây đau miệng, bỏ ăn, bỏ bú, tăng tiết nước bọt.
  • Sang (tổn) thương đa dạng hồng ban hoặc bóng nước ở lòng bàn tay, khuỷu tay, lòng bàn chân, gối, mông, cùi trỏ; tồn tại trong thời gian ngắn (dưới 7 ngày) sau đó có thể để lại vết thâm, rất hiếm khi loét hay bội nhiễm.
  • Sốt nhẹ.
  • Ăn, bú kém.
  • Biến chứng thần kinh, tim mạch, hô hấp thường xuất hiện sớm từ ngày 2 đến ngày 5, có thể đến ngày 7 của bệnh.
  • Giật mình chới với là dấu hiệu quan trọng báo hiệu biến chứng thần kinh. Trẻ sốt cao hoặc nôn nhiều dễ có nguy cơ biến chứng.
• Giai đoạn lui bệnh: thường từ 3 - 5 ngày sau giai đoạn toàn phát, trẻ hồi phục hoàn toàn nếu không có biến chứng.

PHÂN BIỆT GIỮA BỆNH TAY CHÂN MIỆNG VỚI CÁC BỆNH ĐÂ MÙA KHỈ, THỦY ĐẬU VÀ HERPES SIMPLEX (HSV)

Khi nào cần gặp bác sĩ? Nhập viện?

• Nếu nghi ngờ trẻ mắc bệnh Tay chân miệng, bạn hãy đưa trẻ đến cơ sở y tế để được khám, chẩn đoán chính xác và điều trị kịp thời.
• Dấu hiệu nặng cần tái khám ngay khi có 1 trong các triệu chứng sau:
  • Sốt cao ≥ 390C.
  • Thở nhanh, khó thở, mệt lả.
  • Giật mình, quấy khóc, khó ngủ.
  • Nôn nhiều.
  • Đi loạng choạng.
  • Da tái, nổi vân tím, tay chân lạnh, vã mồ hôi.
  • Co giật, hôn mê.
• Chỉ định nhập viện trong các trường hợp trẻ có: biến chứng thần kinh, tim mạch, hô hấp, sốt cao, nôn nhiều.
• Bệnh gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm có thể tử vong nếu không can thiệp kịp thời.

Xét nghiệm gì để chẩn đoán

Chẩn đoán xác định Bệnh Tay chân miệng phải kết hợp với các triệu chứng lâm sàng và đặc điểm dịch tễ học. Đồng thời bác sĩ có thể lấy bệnh phẩm dịch hầu họng, phỏng nước, trực tràng, dịch não tủy để thực hiện xét nghiệm RT-PCR hoặc phân lập vi rút.

Điều trị

• Hiện nay chưa có thuốc điều trị đặc hiệu, chỉ điều trị hỗ trợ.
• Theo dõi sát, phát hiện sớm và điều trị biến chứng.
• Bảo đảm dinh dưỡng đầy đủ, nâng cao thể trạng.
• Bệnh Tay chân miệng được chia làm 4 độ:
  • TCM độ 1: Bệnh diễn ra ở mức độ nhẹ, có thể được chữa khỏi hoàn toàn qua chăm sóc và điều trị tại nhà.
  • TCM độ 2: Bệnh bắt đầu gây ra những tổn thương nặng hơn với các triệu chứng liên quan đến thần kinh và tim mạch, cần được nhập viện điều trị và theo dõi.
  • TCM độ 3: Bệnh gây biến chứng nặng về thần kinh, tim mạch và hô hấp.
  • TCM độ 4: Bệnh nhân xuất hiện triệu chứng sốc.

Làm sao để phòng Bệnh Tay chân miệng

• Vệ sinh cá nhân, rửa tay bằng xà phòng (đặc biệt sau khi thay quần áo, tã, sau khi tiếp xúc với phân, nước bọt).
• Rửa sạch đồ chơi, vật dụng, sàn nhà.
• Lau sàn nhà bằng dung dịch khử khuẩn Cloramin B 2% hoặc các dung dịch khử khuẩn khác.
• Hạn chế tiếp xúc trẻ bệnh tại nhà.
• Không đến nhà trẻ, trường học, nơi các trẻ chơi tập trung trong 7 - 10 ngày đầu của bệnh.
• Trên thế giới hiện nay đã có vắc xin phòng bệnh.

BS CKI Trần Quốc Thạch